Tasarım Felsefesi

Tasarım sözcüğü bugün tanımı güç bir kavram haline gelmiştir, ancak gündelik yaşamdan felsefi düşünceye kadar her alanda karşımıza çıkmaktadır.

Karşımıza çıkan birçok şey bir tasarım ürünüyken acaba tasarım nedir? Tasarım; bir sorunun çözümü için geliştirilmiş plan ya da fikirdir. Tasarım zihnimizde başlar, daha sonra bir biçim kazanarak nesneleşir.

Tasarım en temelinde insanların varlıklarla iletişimidir. 

Tasarlar biliminde kuramlar olarak somutlaşırken felsefede düşünce sistemleri olarak somutlaşır. 

İnsanın varlıkla bir diğer iletişimiyse etiktir. Eylem insanın iradesiyle meydana getirdiği bir tasarımı ifade eder. Kuramlar ve düşünce sistemleri gibi eylemler de kendiliğinden var olmazlar, bir tasarımın ürünüdürler.

Doğada ne kaşık ne bilgisayar kendiliğinden bulunur. Bunlar insanın varlık üzerine geliştirdiği tasarım modellerindendir.

Bilim çağı olarak nitelendirebileceğimiz Grek çağına çalışmalarıyla ağırlığını koyan Aristoteles'tir. Aristoteles dünyanın yoktan var olmadığını, tanrının bir mimar gibi dünyayı biçimlendirdiğini düşünmüştür. Aristoteles'e göre dünyaya ilk hareketi tanrı vermiştir sonraki bütün değişim ve oluşumlar dört neden kuramına göre ilerler. Bunlar; maddi, biçimsel, hareket ettirici ve ereksel nedenlerdir.

Canlı ya da cansız her nesne bu dört nedenin çevresinde değişim gösterir. Bütün bu oluşum ve değişim ereksel olarak meydana gelir; bu ise yüzyıllar boyunca egemen olmuş bir dünya tasarımı modelidir.

Newton ile beraber bu dünya tasarımı modeli terk edilir. Newton yeryüzünde ve gökyüzünde meydana gelen hareketleri evrensel çekim yasalarıyla matemetiksel bir dille açıklar ve böylece Aristoteles'in dünya tasarımı modelini yıkmış olur.

Astrofizik alanında da yine farklı tasarım modelleri görebiliriz. Aristoteles'e göre merkezinde dünyanın bulunduğu gök küre şeklindedir. Ptolemaios yer merkezli bir evren tasarımı gerçekleştirir. Copernicus'un evren tasarımı ise güneş merkezlidir. Copernicus böylelikle varlığın gündelik duyum ve algılara uymayan düşünsel ve tasarımsal bir tablo ortaya koymuştur.

Canlılar alanına baktığımızda da birçok tasarım modeli görürüz. Bunlardan en ünlüsü Darwin'in doğal ayıklanma kuramıdır. Buna göre insan türü de dahil olmak üzere bütün türler sürekli bir evrimin sonucu olarak meydana gelmiştir. Darwin'in evrim kuramı canlıların oluşumunu ve gelişimini açıklayan bir tasarım modelidir.

Kısacası tasarım tanımı güç bir kavram olmakla beraber her alanda karşımıza çıkan bir kavramdır. Felsefede bilimde canlılarda astronomide ve daha birçok alanda insanlar tasarım modellerini kullanmışlardır.